افرادی که به انواع مواد مخدر و مشروبات الکلی اعتیاد دارند، به دلیل تاثیرات بسیار زیان بار این ترکیبات و نیز عدم توجه به تغذیه خود، دچار کمبودها و مشکلات متعددی می‌شوند، این مشکلات و ناراحتی‌ها تا زمانی که مواد اعتیاد آور به بدن فرد می‌رسد، پنهان مانده و یا به عبارتی فرصت بروز پیدا نمی‌کنند.کافیست که تنها برای چند روز، ترکیبات اعتیاد آور به بدن فرد نرسد.

همین مسئله باعث پدید آمدن شرایطی می‌شود که تمام معتادان در حال ترک با آن دست به گریبانند. در شرایط کنونی و با توجه به گسترش چشمگیر مؤسسات و مراکز ترک اعتیاد، بحث معتادان در حال ترک نیز از اقبال زیادی برخوردار شده است. اما متأسفانه، مسئله‌ای در این میان به هیچ وجه مورد توجه قرار نمی‌گیرد همین کمبودها و نارسائی‌های تغذیه‌ای می باشد، که بدون اغراق می‌توان گفت، یکی از اصلی‌ترین دلایل بازگشت معتادان به سمت استفاده به مواد مخدر است.

برای بیماران در حال ترک، علاوه بر خدمات مشاوره ای ، به طراحی و تنظیم برنامه‌های خاص غذایی نیاز است که ضمن تقویت سیستم ایمنی و قوای جسمانی فرد، درمان کمبودهای تغذیه‌ای متعدد وی را نیز در سرلوحه کار خویش قرار داده و به‌ گونه‌ای عمل می‌کند تا درصد و احتمال بازگشت فرد بیمار به سمت مواد مخدر به کمترین حد ممکن برسد.

مرکز ترک اعتیاد همیاران مسیر سبز در فرآیند درمان اعتیاد، الگوی صحیح تغذیه مناسب برای هر درمان را در نظر میگیرد ، تا ضمن رفع کمبودها، عوارض جسمانی مواد مخدر هرچه سریعتر برطرف گردد.

نقش تغذیه در درمان اعتیاد:

تغذیه علمی است که در ارتباط با تغییر و تبدیل غذا در بدن و شرکت مواد مغذی در بافت‌ها بعد از هضم و جذب و تولید انرژی بحث می‌کند. ترک اعتیاد نسبت به مخدر هایی مانند متادون، هرویین، تریاک،  کراک و .. شامل تغییر عادات و رفتارهای منفی به عادات مثبت است.

تغذیه مناسب، از عوامل مهم و یکی از دلایل اصلی در موفقیت این تغییر می‌باشد. بیشتر کسانی که به مواد وابسته هستند، رژیم غذایی‌ نامناسبی دارند. افراد مصرف‌کننده به سبب بی‌توجهی به برنامه غذایی خود، دچار اختلالات گوارشی متعددی می‌شوند مانند:

• اسهال
• یبوست
• اشکال در هضم غذا
• کاهش اشتها

بنابراین کسانی که وابسته به مواد باشند رژیم غذایی آن‌ها اغلب عکس چیزی است که توصیه می‌شود یعنی اغلب چیزهایی را که باید کم خورده شود بیشتر می‌خورند و بر عکس هر آنچه که باید بیشتر خورده شود کمتر استفاده می‌شود. به طورکلی افراد مصرف‌کننده به مواد مخدر دچار سو تغذیه هستند و با توجه به این مسئله، برای کمک به ترک اعتیاد، درک نقش تغذیه اهمیت فراوانی دارد.

علائم ترک مواد

ترک مواد مخدر سبب ایجاد حس عصبانیت می‌شود و کافئین فقط علائم ترک را بدتر می‌کند. به هنگام خستگی، تمایل به کشیدن سیگار و خوردن غذا افزایش می‌یابد، بنابراین وقتی احساس خستگی می‌کنید، حتما بخوابید.
همیاران مسیر سبز بهترین مرکز ترک اعتیاد بانوان شیراز، درمان شدگان اعتیاد را آگاه  میکند که ترک اعتیاد باعث ایجاد عوارض می‌شود و بهتر است درمان شدگان اعتیاد این عوارض را بشناسند، بنابراین اگر تصمیم گرفته‌اید مصرف مواد مخدر را کنار بگذارید، ممکن است با علائم مختلفی رو به رو شوید، توصیه‌های ما به شما در این راه کمک می‌کند:

• خشکی دهان، دردناکی گلو، لثه‌ها یا زبان: نوشیدن تدریجی آب یخ، آب‌میوه یا جویدن آدامس
• سردرد: گرفتن دوش آب گرم
• مشکلات خوابیدن: پرهیز از نوشیدن مایعات کافئین‌دار از ساعت ۶ عصر به بعد
• بی‌نظمی در دفع: افزودن فیبر موجود در میوه و سبزیجات خام و نان و غلات کامل به رژیم غذایی ، نوشیدن روزانه ۶ تا ۸ لیوان آب
• خستگی: خواب کوتاه بین روز
• گرسنگی: نوشیدن آب یا نوشیدنی‌های کم کالری و خوردن میان وعده‌های سبک
• تحریک پذیری: پیاده‌روی، فرو رفتن در وان آب‌گرم و انجام روش‌های آرام سازی

افزایش وزن و ترک اعتیاد:

افزایش وزن به دنبال اقدام به ترک به دلایل مختلفی رخ می‌دهد که عبارت هستند از:

• اعتیاد می‌تواند روی ساخت ‌و ساز بدن اثر بگذارد، با ترک مواد مخدر افزایش وزن مختصری در اثر از بین رفتن این عامل در بعضی از افراد رخ می‎‌دهد.
• خوردن میان‌وعده بین وعده‌های غذایی اصلی یا افزایش اندازه سهم کلی غذا به راحتی منجر به مصرف چند صد کالری اضافی انرژی در روز می‌شود، خوردن فقط ۱۰۰ کالری اضافی در روز باعث افزایش نیم کیلوگرم چربی در طی فقط یک ماه و ۵ کیلوگرم در یک سال و ۵۲ کیلوگرم در طی ده سال می‌شود!

منابع غذایی حاوی ویتامین‌های گروه B (مانند انواع نان و غلات، لبنیات، گوشت و حبوبات) به آرامش اعصاب یاری می‌رسانند. بنابراین چگونگی مقابله با گرسنگی‌های طی دوران ترک اعتیاد بسیار اهمیت دارد. به‌طور مثال ، می‌توانید فعالیت‌های دیگری را جایگزین کشیدن مواد نمایید:

• به عنوان میان وعده از میوه یا آدامس بدون شکر برای ارضاء تمایل به خوردن شیرینی استفاده نمایید.
• کارهای دستی انجام دهید وسعی کنید از نوشیدن مایعات کافئین‌دار مانند سودا، قهوه، چای و شکلات خودداری کنید.
• به‌منظور کاهش استرس و تنش های ناشی از ترک مواد مخدر از روش‌های آرام سازی مانند مراقبه، پیاده‌روی و کشیدن نفس‌های عمیق استفاده نمایید.
• کارهایی که شما را به کشیدن مواد و یا غذا خوردن در زمانی که گرسنه نیستید (مثلاً تماشای تلویزیون) وا می‌دارد، محدود نمایید. نسبت به بروز مختصری افزایش وزن، خونسرد باشید و بدانید که ترک سیگار بهترین کاری است که می‌توانید برای بدنتان انجام دهید.

همیاران مسیر سبز بهترین مرکز ترک اعتیاد به درمان شدگان اعتیاد همیشه توصیه میکند که تغذیه نقش بسیار مهمی در ترک اعتیاد دارد و تحت هیچ شرایطی عادات صحیح تغذیه را کنار نگذارند. بعد از ترک اعتیاد بدن به این تغییر واکنش نشان می‌دهد و باید در برابر این تغییرات صبور بود

اصلاح عادات غذایی در درمان اعتیاد:

رعایت برخی از نکات در برنامه غذایی فرد معتاد میتواند نقش مهمی در ترک و بهبود فرد داشته باشد که به برخی از آنها اشاره میکنیم:

• استفاده از مقادیر فراوان غلات، سبزیجات و انواع میوه‌های تازه
• استفاده از غذاهای کم چرب ، بدون چربی و نوشیدنی‌های کم کالری
• برای دریافت مواد مغذی مورد نیاز بدن بدون انرژی و چربی اضافی از لبنیات کم‌چرب ، گوشت لخم، ماهی و حبوبات استفاده کنید.
• محدود کردن استفاده از غذاهای پرچرب ، پرشکر و فقیر از مواد مغذی
• باتوجه به اینکه اعتیاد نیاز بدن به ویتامین C را بالا می‌برد، از منابع غذایی حاوی ویتامین C (مانند مرکبات، انواع کلم، فلفل دلمه‌ای، توت‌فرنگی و سایر انواع توت، طالبی، سیب‌زمینی، و سبزیجات برگ سبز) به مقدار کافی مصرف کنید.
• استفاده از منابع غذایی حاوی ویتامین‌های گروه B (مانند انواع نان و غلات، لبنیات، گوشت و حبوبات) باعث آرامش اعصاب می‌شوند

افزایش فعالیت جسمانی:

فعالیت جسمانی علاوه بر کمک به کنترل وزن هنگام ترک اعتیاد ، باعث افزایش انرژی، بهبود اعتماد به نفس ، سلامت عمومی، کاهش استرس و افسردگی ناشی از فقدان نیکوتین در بدن‌تان می‌گردد. روزانه حداقل نیم ساعت فعالیت جسمی داشته باشید.
مجبور نیستید تمامی فعالیت جسمی را یک‌‌جا انجام دهید، ۱۰ دقیقه این‌جا، ۲۰ دقیقه جای دیگر تا کم‌کم به نیم ساعت در روز برسید.

تغذیه چه نقشی در ترک اعتیاد بازی می‌کند؟

وقتی فرد مصرف‌کننده تصمیم به ترک اعتیاد می‌گیرد بایستی مراحل متعدد و طولانی را برای این منظور طی کند. در اکثر موارد اولین مرحله ترک اعتیاد، سم زدایی نام دارد که طی آن در حالی که فرد تحت مراقبت پزشکی قرار دارد بایستی مواد مخدر از تمام اندام‌ها و دستگاه‌های داخلی خارج شوند. در طی این مرحله متخصصان به طور فعال و پیوسته وضعیت عمومی سلامت فرد و تغذیه او را تحت کنترل و نظارت داشته و به بدن کمک می‌کنند تا قوی‌تر شده و قادر باشد بهتر مراحل ترک اعتیاد را طی کند.
مرحله بعدی ترک اعتیاد نوسازی یا توانبخشی است. در این مرحله فرد تحت انواع مختلفی از درمان‌ها قرار می‌گیرد، با این هدف که به فرد در مورد این ‌که چگونه اعتیادش پیشرفت کرده است و این که چطور می‌تواند مراحل ترک را مدیریت کند و دیگر موارد روانی که ممکن است در آینده با آن‌ها مواجه شود، آموزش‌های کافی داده می‌شود. بسیاری از مراکز ترک اعتیاد به اهمیت تغذیه در فرآیند ترک اعتیاد پی برده و مشاوره‌های تغذیه‌ای متنوعی را در طول درمان روانپزشکی  فرد بیمار، به او ارائه می‌کنند. به علاوه به فرد بیمار در مورد اهمیت آبرسانی مداوم و خوردن وعده‌های غذایی به‌طور منظم و این ‌که این عادت‌ها می‌تواند بدن را قوی‌تر کرده و به فرد کمک کند که بر کشش و تمایل نسبت مواد مخدر غلبه کند، آموزش داده می‌شود.

تهیه میان‌وعده‌های جالب و خوشایند برای افراد در ترک اعتیاد:

تغذیه خوب و مناسب، نقش مهمی در بهبود و ساخت بدن در مراحل ترک اعتیاد ایفا می‌کند.
غذا، مواد مغذی لازم را برای رفع نیازها فراهم می‌کند. خوردن ۳ وعده غذایی اصلی در روز کافی نیست.
خوردن میان وعده‌ها، کمک زیادی به فرد در مراحل ترک اعتیاد می‌کند، نیازهای تغذیه‌ای او را تأمین کرده و اختلالات رفتاری را کاهش می‌دهند.
میان وعده باید در بین وعده‌های اصلی غذایی و قبل از خواب خورده شود.

نقش توانبخشی تغذیه‌ای در ترک اعتیاد:

تغذیه مناسب، استراحت کافی، آرامش و ورزش، عوامل اصلی موفقیت در ترک اعتیاد هستند. از آنجا که افراد معتاد به مواد مخدر بیمار تلقی می‌شوند و دچار سوء‌تغذیه هستند تهیه یک رژیم غذایی مناسب برای کمک به ترک اعتیاد اهمیت فراوانی دارد.
مواد مخدر عمل جذب و هضم مواد مغذی و دفع سموم را مختل می‌کند و سبب بروز بیماری‌ها و مشکلات متعددی در بدن می‌شود. یک برنامه غذایی مناسب حاوی پروتیین ، مواد غذایی با ارزش زیستی بالا و غنی از کربوهیدرات مرغوب در ترک اعتیاد تأثیر بیشتری دارند.

اصلاح تغذیه‌ی بیمار، عامل زیربنایی در توانبخشی جسمانی، روانی و سلامت مغزی فرد معتاد است ، لذا مصرف ویتامین‌ها و مواد معدنی همراه با برنامه غذایی در درمان عوارض تغذیه‌ای که ناشی از مصرف مواد مخدر است، مؤثر خواهد بود.

مراجعه به متخصص تغذیه حداقل یک بار در زندگی برای همه افراد ضروری است، چرا که فرد آگاه می‌شود که با توجه به فیزیک بدن خود چه آدابی را برای خوردن رعایت کند. این امر موقعی که فرد یک مشکلی هم دارد ضروری‌تر به نظر می‌رسد.
مشاور تغذیه‌ای در تمامی مقاطع زندگی همچنین بسته به شرایطی که فرد در آن قرار دارد بسیار مهم است لذا توجه به برنامه غذایی افراد معتاد و یافتن جانشینی برای مواد مخدر، ایجاد اشتها و استفاده از میان وعده غذایی متعادل برای بهبود یافتن ضروری است.
وعده غذایی نامنظم و نداشتن میان وعده غذایی سبب ایجاد تغییرات قند خون و به دنبال آن افزایش نیاز فرد معتاد به مواد مخدر می‌شود و خطر اعتیاد مجدد را افزایش می‌دهد.
پس از ترخیص فرد از مراکز ترک اعتیاد و توانبخشی برای بهبود اختلالات تغذیه‌ای باید تغییرات وزن فرد کنترل و پیگیری شود و حداقل هفته‌ای یک بار جلسه مشاوره با مشاور تغذیه‌ای برای پیگیری وزن و همچنین میزان پیشرفت در درمان اختلال تغذیه‌ای به دنبال پیروی از الگوی صحیح غذایی صورت گیرد.
اگر به فرد معتاد به چشم یک بیمار نگاه کنیم، که واقعیت هم همین است، خواهیم فهمید او نیز باید از یک رژیم غذای مناسب استفاده کند تا هر چه زودتر بتواند با بیماری خود مبارزه کند و آن را شکست دهد.